Dogodilo se na današnji dan, 8. januar

Danas je 8. januar 2014. godine. Na današnji dan dogodilo se:

Pogledajte

1297. - Italijanski plemić Frančeskino Grimaldi, preobučen u kaluđera, ušunjao se u tvrđavu Monako koja se tada nalazila pod vlašću Đenove, potom je u nju pustio svoje vojnike i osvojio je. On je osnivač dinastije Grimaldi - koja je i sada na vlasti u kneževini Monako.

1324. - Umro je italijanski istraživač Marko Polo, najpoznatiji evropski srednjovekovni putnik. Ka Dalekom istoku krenuo je u 17. godini iz Venecije 1271. Proputovao je Mesopotamiju, Kurdistan, Persiju, Turan, Pamir, Kineski Turkestan i Mongoliju i stigao u Peking 1275. Kao prvi Evropljanin prešao je preko Pamira, Turkestana i Mongolije. Od 1275. do 1292. proputovao je gotovo celu Kinu, a na povratku je od 1292. do 1295. putovao preko Indokine, današnje Indonezije, Singapura, Indijskog okeana, Persije i Crnog mora. Opisao je svoja putovanja u ''Knjizi o čudima sveta'', objavljenoj 1298. docnije nazvanoj ''Milion''.

1589. - Rođen je Ivan (Dživo) Gundulić, pisac iz Dubrovnika, čija je poezija prožeta opevanjem slobode, kao i pozivanjem Srba i drugih Slovena na borbu protiv Turaka. U najznačajnijem delu, epu ''Osman'', opevao je Hoćimsku bitku i Osmanovu smrt 1621. videći u tome predznak propasti Osmanskog carstva i oslobođenja Srba i drugih Slovena. U mladosti je pisao drame, pastorale i lirske pesme, koje su najvećim delom izgubljene. Smatra se najvećim baroknim pesnikom među Slovenima uopšte. Ostala dela: pastorala ''Dubravka'', spev ''Suze sina razmetnoga'', ''Arijadna''.

1642. - Umro je italijanski astronom, fizičar i matematičar Galileo Galilej, osnivač mehanike kao nauke (dinamike i kinematike). Hidrostatsku vagu pronašao je 1585. a 1589. formulisao je zakone slobodnog pada tela pod dejstvom sile teže i kretanja po kosoj ravni. Uveo je pojmove ubrzanja i inercije. Konstruisao je astronomski durbin, otkrio Orionovu maglinu, neravnine na Mesecu, četiri Jupiterova satelita (Io, Evropa, Ganimed i Kalisto), Venerine faze, pege na Suncu i konstatovao da je Mlečni Put ogroman skup zvezda. Zalažući se za heliocentrični sistem Nikole Kopernika i dokazujući da je geocentrični ptolomejski sistem zabluda, 1616. sukobio se s rimokatoličkom crkvom. Sud inkvizicije prisilio ga je da se odrekne teze da se Zemlja okreće oko Sunca.

1679. - Francuski istraživač Rober Kavelije de la Sal otkrio je vodopade Nijagare.

1713. - Umro italijanski kompozitor i violinista Arkanđelo Koreli, osnivač bolonjske violinske škole. Jedinstvom emotivnosti i uravnotežene forme uspostavio je ravnotežu s obiljem baroknih ukrasa u svojoj muzici, postigavši klasičnu smirenost. Znatno je uticao na Johana Sebastijana Baha. Djela: 12 končerta grosa, sonate za violinu, tri sonate.

1807. - Srbi su u Prvom srpskom ustanku izbacili Turke iz Kalemegdanske tvrđave i Beograd je, poslije 380 godina, ponovo postao prijestonica srpske države. Prethodno su ustanici 12. decembra 1806. oslobodili beogradsku varoš i potisli Turke u Kalemegdansku tvrđavu, a turski komandant Alija Gušanac je krajem decembra pobjegao iz tvrđave, uvidjevši da je njena odbrana beznadežna. Novom komandantu Sulejman-paši potom je preostalo jedino da se sa svojim snagama preda ustanicima pod Karađorđevim vođstvom.

1856. - Doktor John A. Veatch otkrio je boraks, natrijumovu so borne kiseline. Danas se široko upotrebljava u industriji stakla, u kozmetici, medicini i domaćinstvu.

1870. - Rođen je španski general Migel Primo de Rivera i Orbaneha, profašistički vojni diktator Španije od septembra 1923.do januara 1930. godine. Njegov režim je pokušao da ujedini Španiju geslom ''jedna zemlja, jedna vera, jedna monarhija'', ali nije uspeo da stvori prihvatljiv politički sistem, pa je podneo ostavku pod pritiskom vojske čiju je podršku izgubio.

1896. - Umro je francuski pisac Pol Verlen, boem i pustolov, čija je poezija, puna lirizma i muzikalnosti, znatno uticala na francuske simboliste. Dela: zbirke ''Romanse bez reči'', ''Galantne svečanosti'', ''Elegije'', ''Mudrost''.

1899. - Rođen cejlonski državnik Solomon Bandaranaike, osnivač i vođa Partije slobode i premijer Cejlona od 1956. do 1959, kad je ubijen u atentatu. Zalagao se za ukidanje stranih vojnih baza, nacionalizaciju stranog kapitala i vanblokovsku spoljnu politiku. Na premijerskom položaju 1960. ga je, poslije pobjede na izborima, naslijedila udovica Sirimavo.

1900. - Rođena je princeza Marija, druga kćer rumunskog kralja Ferdinanda Hoencolerna i kraljice Marije, princeze od Britanije i Irske. Princeza Marija se 1922. godine udala za kralja Aleksandra Karađorevića, sa kojim je dobila tri sina: Petra, Tomislava i Andreja. Umrla je 1961. godina u izgnanstvu u Londonu.

1902. - Rođen ruski političar Georgij Maksimilijanovič Maljenkov, koji je 1953. na položaju premijera naslijedio preminulog Josifa Staljina. U februaru 1955. dao je ostavku i postao jedan od potpredsjednika u vladi Nikolaja Bulganjina, a u junu 1957. smijenjen je s funkcije u vladi i isključen iz Politbiroa i Centralnog komiteta vladajuće Komunističke partije SSSR pod optužbom da je učestvovao u zavjeri za obaranje Nikite Hruščova.

1918. - Američki predsjednik Vudrov Vilson objavio je Četrnaest tačaka u kojima je iznjeo načela za uspostavljanje svjetskog mira. U jednoj tački govori se o "autonomiji naroda u Austrougarskoj", što je bio pokušaj da se parira Dekretu o miru koji je objavila sovjetska vlada.

1923. - Francuske i belgijske trupe ušle su u Rursku oblast zbog pokušaja poražene Nemačke da izigra ugovor o otplati ratne štete u Prvom svetskom ratu. Reparaciona komisija krajem 1922. konstatovala je kašnjenje isporuke uglja na ime odštete Francuskoj i Belgiji i francuski predsednik vlade Rejmon Poenkare objavio je da će vojskom zaposesti Rur i osigurati efikasnu naplatu ratne štete. Kriza je sporazumno rešena polovinom 1924. a u julu 1925. Francuzi su počeli da evakuišu trupe iz Rura.

1926. - Abdul Aziz ibn Saud postao kralj Heddžasa, čiji je naziv promijenio u Saudijska Arabija.

1935. - Rođen je američki muzičar Elvis Aron Prisli, ''kralj roka'', izuzetno popularan pedesetih i šezdesetih godina 20. veka. Prisli, nekrunisani ''kralj roka'', bio je izuzetno popularan pedesetih godina 20. veka. Njegov prvi snimak Heartbreak hotel, objavljen 1956. godine, izbio je na prvo mesto američke i drugo mesto britanske top liste, a u narednih godinu dana već je imao šest zlatnih ploča. Niko do tada nije pevao tako ''sirovo i neukrotivo''. Bio je to sjajni spoj roka i bluza. U toku karijere prodao je više od 150 miliona ploča i igrao u 33 filma, uglavnom muzičkih, koje su mladi sa oduševljenjem gledali, a za koje filmski kritičari nisu imali mnogo hvale. Ovaj veličanstveni umetnik, za sobom je ostavio neizbrisiv trag najsjajnije zvezde, koja je u prošlom veku sijala na muzičkom nebu. I pre i posle smrti, imitiran i kopiran, Elvis je bio i ostao neprevaziđeni ''kralj rokenrola''.

1942. - Rođen je engleski fizičar Stiven Hoking, jedan od vodećih svetskih naučnika 20. veka. Slavni astrofizičar i kosmolog od 21. godine boluje od amiotrofne lateralne skleroze (ALS), poznatije kao Lu Gerigova bolest. I dok većina pacijenata umre samo nekoliko godina nakon uspostavljanja dijagnoze, proslavljai 70. rođendan. Njegovo najpopularnije delo je knjiga o poreklu univerzuma ''Kratka istorija vremena''.

1944. - U Veroni u Drugom svjetskom ratu počeo dvodnevni proces šestorici članova Velikog fašističkog vijeća - uključujući bivšeg šefa diplomatije Galeaca Šana, zeta diktatora Benita Musolinija, koji su pred slom fašističke Italije u Drugom svjetskom ratu izglasali nepovjerenje Musoliniju. Nacistička tajna služba je u posljednji čas pokušala da spase Šana, ali je akciju zaustavio Adolf Hitler i sva šestorica su strijeljana.

1959. - General Šarl de Gol postao prvi predsjednik Pete francuske republike.

1973. - Američki i sjevernovijetnamski pregovarači Henri Kisindžer i Le Duk To u Parizu obnovili pregovore o okončanju Vijetnamskog rata.

1976. - Umro kineski državnik Ču En Laj, jedan od najistaknutijih rukovodilaca Kineske revolucije, premijer od 1949. do smrti i šef diplomatije od 1949. do 1958. Revolucionarnoj studentskoj organizaciji "Probuđeno društvo", iz koje je 1921. nastala Komunistička partija Kine, pristupio je 1919. Učestvovao je u stvaranju Crvene armije i u "Dugom maršu" 1934. i 1935. Decenijama je predstavljao Kinu na svjetskoj sceni, postavši jedan od najvećih pregovarača 20. vijeka. Opstao je u partijskom vrhu u nizu čistki, uključujući tzv. Kulturnu revoluciju, koje je provodio kineski predsjednik Mao Ce Tung.

1991. - Bankrotirala je jedna od najvećih svetskih aviokompanija, američki ''Pan Ameriken''.

1996. - Umro francuski državnik Fransoa Miteran, koji je kao prvi socijalista 1981. izabran za predsjednika Francuske. Tokom 14 godina, koliko je bio na položaju šefa države, nastojao je da Francusku učini motorom ujedinjene Evrope. U Drugom svjetskom ratu bio je jedan od vođa francuskog Pokreta otpora, a od 1971. vođa Socijalističke partije.

1996. - Zairski teretni avion srušio se na pijacu u glavnom gradu Zaira /Kinšasi/, usmrtivši oko 350 ljudi.

1998. - Akcije na berzama u Džakarti strmoglavo pale, što je označilo početak velike privredne i finansijske krize u Indoneziji. Kriza je ubrzo zahvatila većinu ekonomija azijskih zemalja.

1998. - Arapski terorista Remzi Ahmed Jusef osuđen na doživotnu robiju, plus 240 godina zatvora, kao organizator podmetanja eksploziva 1993. u Svjetski trgovinski centar u Njujorku, kada je poginulo šest ljudi.

2004. - Britanska kraljica Elizabeta II krstila je najveći putnički brod u svetu ''Kvin Meri 2'', čija je izgradnja koštala 800 miliona dolara. Brod je dugačak 345 i visok 72 metra.

2007. - Umro je Ivao Takamoto, kreator simpatične doge Skubidu kao i likova popularne porodice Kremenko. Takamoto je autor ili koautor crtanih filmova ''Pepeljuga'', ''Petar Pan'', ''Lunja i Maza'', ''101 dalmatinac'' i ''Porodica Kremenko''. Ime Skubidu inspirisano je improvizacijom kojom je Frenk Sinatra završavao svoju čuvenu pesmu ''Strangers in the Night''. Tokom pedeset godina producentskog rada Takamoto je stvorio 260 filmova.