Danas je 26. septembar 2013. Dogodilo se na današnji dan:
1186 - Dubrovnik je sklopio mir sa srpskim velikim županom Stefanom Nemanjom, koji je u dva navrata pokušao da zauzme taj grad (1184. i 1185.). Sporazum o miru bio je osnov za kasnije ugovore Srbije i Dubrovnika.
1371 - Dogodila se Marička bitka. U bici na desnoj obali reke Marice kod Černomena Turci su porazili srpsku vojsku braće Mrnjavčević, Kralja Vukašina i Despota Uglješe. Obojica braće su tada poginula što je značilo da prodoru Turaka više nije imao ko da se suprotstavi. Braća Mrnjavčevići su bili najmoćniji srpski velikaši u to vreme. Turci su pod komandom rumelijskog (evropski deo carstva) beglerbega Lale Šahina u zoru iznenadili ulogorenu srpsku vojsku (prema procenama između 10.000 i 15.000 ljudi) i potpuno je razbili. Posledice su bile pogubne: već 1372. Turci su prodrli duboko u Grčku i Makedoniju i potom su postepeno pokoravali razne hrišćanske zemlje na Jugoistoku Evrope.
1580 - Engleski moreplovac Frensis Drejk uplovio je u luku Plimut, okončavši posle 33 meseca plovidbu oko sveta kao prvi Englez kojem je to uspelo.
1604 - Objavljeno prvo izdanje Servantesovog Don Kihota.
1815 - Rusija, Austrija i Pruska stvorile su "Svetu alijansu" s ciljem sputavanja revolucionarnih tendencija u Evropi i očuvanja tekovina Bečkog kongresa.
1826. - Rođen je srpski pisac Ljubomir Nenadović, član Srpske kraljevske akademije, jedan od prvih srpskih književnika u 19. veku sa širokim evropskim obrazovanjem, čiji su putopisi znatno prevazišli literaturu tog vremena. Od Dositeja Obradovića prihvatio je kult nauke i razuma, a od romantičara veru u ljudski progres. Dela: putopisi "Pisma iz Italije", "Pisma iz Nemačke", "Pisma iz Švajcarske", "O Crnogorcima".
1849 - Rođen je ruski lekar Ivan Petrovič Pavlov, osnivač Instituta za eksperimentalnu medicinu, dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 1907. Završio je bogosloviju, zatim medicinu. Pavlovljevi veliki teorijski i praktični uspesi - teorija uslovnog refleksa, proučavanje rada žlezda, proveravanje dejstva lekova na rad srca, proučavanje funkcija kore velikog mozga - učinili su njegove laboratorije svetskim centrom fiziologije. Njegova teorija o uslovnim refleksima snažno je uticala na mnoge naučne discipline, posebno na psihologiju, psihijatriju kao i medicinu uopšte. Bio je otvoreni i uporni kritičar boljševika, ali ga je sovjetski režim tolerisao, i do smrti mu je pružao potrebne uslove za naučni rad.
1860 - Umro je srpski knjaz Miloš Obrenović, vođa Drugog srpskog ustanka, knjaz Srbije od 1815. do 1839. i od 1858. do smrti, rodonačelnik dinastije Obrenović. Borio se u Prvom srpskom ustanku, ali se 1813. predao Turcima posle propasti ustanka i pomogao im da umire bunu Hadži-Prodana Gligorijevića 1814. da bi 1815. u Takovu digao ustanak u kojem je potukao Turke. Sporazumom sa Marašli Ali pašom dobio je za Srbiju ograničenu autonomiju. Potom je, vešto koristeći sukobljenost Rusije i Osmanskog carstva, izdejstvovao sultanovo i međunarodno priznanje, što je krunisano hatišerifom iz 1830. kojim je Srbiji priznata unutrašnja samouprava, a Milošu naslednost knjaževskog dostojanstva.
1889 - Rođen je nemački filozof Martin Hajdeger, jedan od najznačajnijih mislilaca 20. veka, profesor univerziteta u Frajburgu. Bio je zaokupljen smislom bivstvovanja i istraživanjima koja je imenovao izrazom "fundamentalna ontologija". Dela: "Bivstvovanje i vreme", "Kant i problem metafizike", "Šta je metafizika", "Uvod u metafiziku", "Šta znači mišljenje", "Šta je to filozofija", "Niče", "O suštini istine", "Šumske staze", "Kantova teza o bivstvovanju", "Oznake na putu".
1893. - Rođen je srpski pisac Miloš Crnjanski, izuzetan stilista, verovatno najveći "mađioničar reči" u srpskoj literaturi. Studirao je istoriju umetnosti u Beču, a diplomirao na Filozofskom fakultetu u Beogradu. Radio je kao profesor i novinar, a od 1928. bio je u diplomatskoj službi, u kojoj ga je u Rimu zatekao Drugi svetski rat, odakle je otišao u London. Iz emigracije se vratio u otadžbinu 1965. U romanu "Seobe", čiji je prvi deo napisao 1929. a drugi 1962, uspeo je da poetizuje istorijsku viziju inspirisanu tragičnim rasejanjem Srba a da je ne liši činjenične osnove - roman je velika istorijska freska i poema o lutanju i bespuću. Ostala dela: romani "Dnevnik o Čarnojeviću", "Roman o Londonu", "Kap španske krvi", "Kod Hiperborejca", pesme "Lirika Itake", "Lament nad Beogradom", novela "Priča o muškom", drame "Maska", "Konak", "Nikola Tesla", putopisi "Ljubav u Toskani", "Knjiga o Nemačkoj", "Naša nebesa", "Naše plaže na Jadranu", "Boka Kotorska". Po dolasku u Beograd, objavio je poslednje delo - "Embahade".
1898 - Rođen je američki kompozitor Džordž Geršvin. U klasičnu muziku uneo je elemente folklora, popularne muzike, crnačkih duhovnih pesama i bluza. Dela: opera "Porgi i Bes", simfonijska fantazija "Amerikanac u Parizu", "Klavirski kloncert u F-duru", kompozicije za klavir i orkestar, "Melanholična rapsodija" (kod nas prevedena kao "Rapsodija u plavom") muzika za filmove.
1902. - Rođen je srpski slikar i likovni kritičar Mihailo Petrov, jedan od vodećih učesnika u velikom preobražaju umetnosti u Jugoslaviji između dva svetska rata. Bio je profesor Akademije primenjenih umetnosti u Beogradu. Ilustrovao je mnogobrojne knjige.
1907. - Novi Zeland je postao dominion.
1923 - Rođen je Milosav-Mija Aleksić, pozorišni, filmski i TV glumac. Aleksić je završio Kragujevačku gimnaziju i bio član Narodnog pozorišta u Kragujevcu, a zatim član Narodnog i Jugoslovenskog dramskog pozorišta u Beogradu. Od velikog broja uloga koje je ostvario u pozorištu, najupečatiljivije su njegove kreacije Pometa u Dundu Maroju, Zevakina u Ženidbi, Proke u Ožalošćenoj porodici, Ričarda Trećeg i druge. Igrao je u više od 40 filmova. Kao komičar, decenijama je bio prisutan na radiju u emisiji Veselo veče i u humorističkim TV serijama. Dobitnik je Oktobarske nagrade Beograda, Sedmojulske nagrade, Zlatne arene i Dobričinog prstena.
1941. - U Užicu su u Drugom svetskom ratu - dva dana posle oslobođenja grada - proradile partizanske fabrike municije i tekstila, u kojima su tkani zavoji i rublje za borce.
1960 - Održan je prvi TV duel između predsedničkih kandidata. U okviru kampanje za predsednika SAD, na nacionalnoj televiziji suočili su se tadašnji potpredsednik Ričard Nikson i senator Džon Kenedi.
1960. - Kubanski predsednik Fidel Kastro održao je najduži govor u istoriji UN. Govor je trajao čak 4 časa i 29 minuta.
1981 - Rođena Serena Vilijams, američka teniserka.
1988. - Kanadskom atletičaru Benu Džonsonu oduzeta je zlatna medalja na 100 metara zbog pozitivnog rezultata testa na doping
2008 - Umro je američki glumac i režiser Pol Njumen. Snimio je 60-ak filmova, među kojima su i čuvena ostvarenja "Mačka na usijanom limenom krovu", "Buč Kasidi i Sandens Kid", "Žaoka". Devet puta je bio nominovan za Oskara, a dobio ga je 1986. za glavnu mušku ulogu u filmu "Boja novca". Druge uloge: "Dugo toplo leto", "Slatka ptica mladosti", "Nasilje", "Sudija za vešanje", "Pakleni toranj", "Bafalo Bil i Indijanci", režija - "Rejčel, Rejčel", "Uticaj gama zraka na sablasne nevene".
2011 - Umro Serđo Boneli, italijanski strip crtač i izdavač, tvorac "Zagora", "Mister Noa", "Dilana Doga" i drugih popularnih strip junaka.
.jpg)
Nema komentara:
Objavi komentar