Dogodilo se na današnji dan, 4. januar 2014. godine

Danas je 4. januar 2014. Na današnji dan dogodilo se:

1494. - Odštampan je ''Oktoih prvoglasnik'' - prva srpska štampana knjiga. Đurađ Crnojević vladar jedne od srpskih srednjovekovnih zemalja - Zete, kupio je 1492. u Veneciji štamparsku presu i pokretna slova. Štampariju je vodio jeromonah Makarije. Do 1496. kada je prestala da radi, štamparija je izradila sledeće knjige: pomenuti ''Oktoih prvoglasnik'', zatim ''Oktoih petoglasnik'', ''Psaltir s posledovanjem'', ''Četvoroevanđelje'', ''Trebnik'' (molitvenik) i ''Cvetni triod'' - nedovršen. Sve knjige su štampane srpskom ćirilicom, u crvenoj i crnoj boji. Grafička rešenja su poštovala tradicije pravoslavnih bogoslužbenih knjiga. Najstarija srpska štamparija jedna je od prvih štamparija Evrope iako je radila svega četori godine.

1643. - Rođen je engleski fizičar, matematičar, mehaničar i astronom Ser Isak Njutn, univerzitetski profesor u Kembridžu. Otkrio je Opšti zakon privlačenja masa (gravitacija), čime je počela nova epoha u mehanici i astronomiji. Od 1703. do smrti 1727. bio je predsednik Londonskog kraljevskog društva (Akademija). Nezavisno od Vilhelma Lajbnica otkrio je diferencijalni i integralni račun. Postavio je temelje klasične fizike i otkrio neke zakonitosti u optici. Objasnio je padanje i kretanje tela, kretanje Meseca oko Zemlje i planeta oko Sunca, kretanje kometa, plimu i oseku. Otkrio je zakon inercije, nezavisnosti dejstva sile i akcije i reakcije i izveo ostale teoreme mehanike. U matematici je pronašao i metodu interpolacije, uopštio binom i našao binomni beskonačni red, metodu približnog određivanja vrednosti nula funkcije, klasifikovao oko 80 aglebarskih stepena. Konstruisao je prvi teleskop s konkavnim ogledalom. U njegovu čast znakom N obeležava se sila.

1710. - Rođen italijanski kompozitor Đovani Batista Pergolezi, koji je komponovao u maniru napuljske bufo-opere, svježe, neposredne i vesele, sa životnim ličnostima, zanimljivim situacijama i melodikom bliskoj narodnoj. Djela: opera "Služavka gospodarica", crkvena muzika "Stabat mater". 

1785. - Rođen je nemački filolog i književnik Jakob Grim, osnivač savremene germanistike. Skrenuo je pažnju intelektualne javnosti na narodne umotvorine i jezik. Izučavao je istoriju jezika i starije književnosti. Bavio se narodnim predanjem, mitovima i bajkama, folklorom i običajima. Zasnovao je 1852. veliki ''Nemački rečnik'' i napisao je ''Istoriju nemačkog jezika''. Prevodio je srpske narodne pesme i uopšte bio je sklon Srbima. Zajedno s mlađim bratom Vilhelmom sakupio je i obradio mnoge bajke poznate deci širom sveta. Uveo je istorijsko-uporedni metod u proučavanju jezika. Njegovo najznačajnije delo jeste Nemačka gramatika, u kome je dao svoje objašnjenje zakona o promeni glasova, tzv. ''Grimov zakon''. Poznati su i njegovi radovi: Istorija nemačkog jezika, Nemačka mitologija i Nemačke pravne starine. Sa bratom je, 1852. godine, počeo da izdaje veliki Rečnik nemačkog jezika, čije je izlaženje nastavljeno i posle njegove smrti. Grim je bio prijatelj Vuka Karadžića. Prevodio je na nemački jezik srpske narodne pesme. Predstavio je nemačkoj čitalačkoj publici Vukove zbirke i preveo Vukovu Srpsku gramatiku.

1797. - Francuski general Napoleon Bonaparta pobijedio Austrijance kod Rivolija u Italiji.

1809. - Rođen je francuski učitelj Luj Braj, pronalazač azbuke za slepe, nazvane Brajov sistem. I sam slep, izumeo je sistem ispupčenih tačaka, čije kombinacije označavaju pojedina slova, što je omogućilo slepima da mogu da čitaju.

1842. - U dvorani Teatra na Đumruku vojni kapelmajstor Josif Šlezinger, kapelnik kneza Miloša Obrenovića, priredio prvi javni muzički koncert u Beogradu.

1863. - Džejms Plimpton (James Plimpton) iz Njujorka patentirao je rolšue na četiri točkića.

1887. - Tomas Stivens (Thomas Stevens) zavrišo je svoje putovanje oko svijeta na biciklu i time postao prvi čovjek koji je to učinio, prešavši ukupno 21,700 kilometara.

1881. - Rođen je srpski episkop Nikolaj Velimirović (Nikola), teolog, književnik i besednik, vladika ohridski i žički, jedna od najumnijih glava Srpske crkve uopšte. Po završetku studija u Švajcarskoj i doktorata u Bernu, studirao je filozofiju na Oksfordu i u Ženevi (drugi doktorat). Po povratku u Srbiju radio je kao profesor. Zamonašio se 1909. u manastiru Rakovica, nakon neobičnog ozdravljenja. Završio je Duhovnu akademiju u Petrogradu. Prvi svetski rat proveo je u Britaniji i SAD kao izaslanik srpske vlade, s ciljem da se tamošnjoj javnosti predstavi srpska stvar. Između dva svetska rata predvodio je Pravoslavnu narodnu hrišćansku zajednicu, poznatu kao Bogomoljački pokret, samonikli pokret malih ljudi koji su težili višem nivou duhovnosti od onog koji omogućava klasičan parohijski život. Bila je to vrlo netipična pojava za srpske prilike. Obnovio je brojne srpske hramove, najviše u Ovčarsko-kablarskoj klisuri ali i u Južnoj Srbiji (danas Makedonija). Tokom Drugog svetskog rata nalazio se u konfinaciji (Ljubostinja, Vojlovica), zbog podrške državnom udaru od 27.3.1941. Izvesno vreme proveo je i u logoru Dahau s patrijarhom Gavrilom (Dožić). Bila su to jedina dva visoka crkvena zvaničnika u Evropi koja su se nalazila u koncentracionom logoru. Nije se nikada više vratio u Srbiju. Prilikom dolaska na tlo SAD nakon rata, dočekalo ga je više desetina episkopa raznih hrišćanskih crkava - što je pokazatelj njegovog neverovatnog ugleda. Umro je 1956. u ruskom manastiru Svetog Tihona u Saut Kananu u Pensilvaniji (SAD) a sahranjen je na srpskom groblju pored manastira Svetog Save u Libertvilu. Mošti su mu prenete u Srbiju 1991. Srpska Crkva ga je proglasila za svetitelja. Kao autor bio je neobično plodan, ali često neujednačen i čak kontradiktoran. Dela: ''Religija Njegoševa'', ''Besede pod Gorom'', ''Iznad greha i smrti'', ''Duša Srbije'', ''Srbija u svetlosti i mraku'', ''Duhovni preporod Evrope'', ''Agonija crkve'', ''Reči o Svečoveku'', ''Molitve na jez eru'', ''Omilije'', ''Ohridski prolog'', ''Teodul'', ''Srpski narod kao Teodul'', ''Srednji sistem'', ''Indijska pisma'', ''Kasijana'', ''Žetve Gospodnje'', ''Divan'', ''Jedini Čovekoljubac'' i dr.

1890. - Rođen je Moša Pijade, srpski političar jevrejskog porekla, predsednik Skupštine FNRJ, slikar i novinar. Rođen je na Dorćolu koji je tada znatnim delom bio naseljen jevrejskim stanovništvom. Slikarstvo je učio u Beogradu, Minhenu i Parizu. Posle Prvog svetskog rata napustio je ideje jugoslovenskog nacionalizma i prišao je Komunističkoj partiji i postao je 1921. član njenog Izvršnog biroa. Zbog štampanja ilegalnog organa CK KPJ - ''Komunist'', 1925. osuđen je na 20 godina robije. U zatvoru je preveo ''Kapital'', ''Bedu filozofije'' i ''Manifest komunističke partije'' Karla Marksa. Izradio je 1942. prve propise o radu narodnooslobodilačkih odbora, na Drugom zasedanju AVNOJ-a krajem novembra 1943. u Jajcu, bio je potpredsednik Predsedništva. Osnivač je 5.11.1943. novinske agencije TANJUG.

1892. - Rođen srpski pisac i istoričar književnosti Milan Bogdanović, član Srpske akademije nauka i umjetnosti. Uređivao je list "Republika" i časopise "Danas", "Srpski književni glasnik", "Književne novine". Bio je upravnik Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu i Narodnog pozorišta u Beogradu i predavač na Filozofskom i Fakultetu likovnih umjetnosti. Cjelokupna njegova djela objavljena su u višetomnoj knjizi "Stari i novi".

1932. - Vlada britanske kolonije Indije zabranila Indijski nacionalni kongres i uhapsila njenog vođu Mahatmu Gandija, koji je predvodio borbu za nezavisnost.

1942. - Nijemci u Drugom svjetskom ratu počeli pokolj u srpskim selima Šajkaške, u Novom Sadu i Bečeju. U pokolju Srba i Jevreja za mjesec dana ubijeno je oko 4 000 ljudi.

1944. - Savezničke snage u Drugom svjetskom ratu počele napad na njemačke položaje na Monte Kasinu, duž najvišeg dijela Apeninskog poluostrva. U žestokim borbama je razoren gradić Kasino i najstariji benediktinski manastir, koji je 529. podigao osnivač tog rimokatoličkog reda Sveti Benedikt od Nursije.

1948. - Velika Britanija priznala Burmu kao nezavisnu republiku. 

1951. - Sjevernokorejske i kineske trupe u Korejskom ratu zauzele Seul.

1958. - Sovjetski "Sputnjik 1", prvi vještački satelit lansiran u oktobru 1957, raspao se i pao na Zemlju.

1960. - U saobraćajnoj nesreći poginuo je francuski pisac Alber Kami, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1957. Njegovo književno delo zasnovano je na idejama sveprisutne paradoksalnosti savremenog sveta. Smisao je pronalazio u stvaralaštvu, po njegovim rečima, ''stvarati znači dva puta živeti''. Dela: romani ''Stranac'', ''Kuga'', ''Pad'', pozorišni komadi ''Kaligula'', ''Pravednici'', ''Opsadno stanje'', ''Nesporazum'', eseji ''Svadba'', ''Mit o Sizifu'', ''Pisma nemačkom prijatelju'', ''Pobunjeni čovek''.

1965. - Umro je T. S. Eliot, pjesnik, kritičar i esejist. Rođen je u SAD, gde je završio filozofske studije, a potom je živio i radio u Engleskoj kao pisac i književni urednik jedne izdavačke kuće. Njegovo prvo značajno djelo, poema "Pusta zemlja" (1922), predočava razočaranje generacije posijle 1918, kao i šturost i jalovost moderne civilizacije. Otada je objavio veći broj pjesama u kojima kombinuje poetski metod starijih engleskih pjesnika, uglavnom 17. veka, i modernih simbolista. Objavio je i veći broj eseja iz oblasti književne kritike, naročito starije poezije, a njegov časopis "Krajterion" vršio je, tokom 17 godina izlaženja, znatan književni uticaj. Poetske drame "Ubistvo u katedrali", "Porodični sastanak" i "Koktel-partija" - imale su znatan književni i pozorišni uspijeh. Dobio je Nobelovu nagradu za književnost 1948. godine.

1967. - Poginuo je engleski vozač brzih automobila i čamaca Donald Malkolm Kempbel, nosilac svetskog rekorda u vožnji automobilom od 648,7 km. na čas. Rekord je postavljen 1964. Čamcem ''Plava ptica'', s mlaznim motorom, na jezeru Koniston u Velikoj Britaniji, Kempbel je pokušao da osvoji novi rekord - dostigao je novi svetski rekord na vodi - od 527,9 km na čas - ali je to platio životom.

1972. - Pakistan zatražio razgovore s Indijom poslije rata u kojem je poražen, a dotadašnji Istočni Pakistan postao nezavisna država Bangladeš.

1975. - Umro italijanski pisac Karlo Levi, autor romana "Hristos se zaustavio u Eboliju", u kojem je opisao težak život italijanskih seljaka pod fašistima. U vrijeme fašističke vladavine bio je interniran u južnu Italiju.

1989. - U međunarodnim vodama Sredozemnog mora naspram libijske obale, američki vojni avioni su oborili dva libijska lovca koji su navodno zaprijetili nosaču aviona "Džon F. Kenedi".

1998. - Šef izraelske diplomatije David Levi podnio ostavku, rekavši da ne želi više da se jedini brine o pitanjima mira i socijalne zaštite.

2004. - Na predsjedničkim izborima u Gruziji pobijedio Mihail Sakašvili.

2006. - Rusija i Ukrajina postigle sporazum o petogodišnjoj isporuci gasa nakon nesuglasica zbog kojih su bile smanjene isporuke ovog energenta u ostale zemlje Evrope.

2007. - Apelacioni sud kanadske provincije Ontario zvanično je priznao pravo jednog petogodišnjeg dečaka da ima tri roditelja - oca i dve majke koje više od 15 godina žive u homoseksualnoj zajednici, i od kojih je jedna dečakova biološka majka. Dve žene, obratile su se sudu pošto nisu želele da problem reše usvajanjem deteta što bi dovelo do toga da otac izgubi status roditelja. Homoseksualni brakovi su legalni u Ontariju od 2003. a od 2005. na celoj teritoriji Kanade.

2009. - Umro je Ivan Gubijan, atletičar, reprezentativac negdašnje Jugoslavije, osvajač srebrne olimpijske medalje u bacanju kladiva 1948. u Londonu, i prvi jugoslovenski osvajač olimpijske medalje. Bio je od osnivanja AK Partizan član tog najtrofejnijeg beogradskog kluba. Prvi je izveo tehniku bacanja kladiva sa četiri okreta, i danas najzastupljeniju u ovoj atletskoj disciplini. Pet puta bio je prvak Jugoslavije (1948, 1949, 1950, 1952. i 1953), i pet puta je popravljao državni rekord dovevši ga od 56,24 metara (Beograd, 13. oktobra 1947) do 59,69 metara (Istanbul, 14. avgusta 1955). Po završetku takmičarske karijere radio je kao nastavnik fizičke kulture i kao trener bacača kladiva.